Hoe Blade Runner een profetisch meesterwerk werd

Dat heeft alles te maken met het wonderlijke geschiedenis van het origineel: van flop tot visionaire sciencefictionklassieker.

De laatste vraag, afgelopen zomer tijdens de paneldiscussie met de cast van de nieuwe Blade Runner op het Amerikaanse film-media-nerdevenement Comic Con, is voor de 75-jarige Harrison Ford. Iemand in het publiek wil weten: is het soms uw nieuwe levensdoel om álle rollen uit uw carrière opnieuw te spelen? Bijna tien jaar terug stofte hij zijn zweep en gleufhoed af voor de vierde Indiana Jones (ouch!), twee jaar geleden deed hij weer ruimterauwdouwer Han Solo in de zevende Star Wars (oké) en nu zit hij hier om een zaal vol fanatici lekker te maken voor zijn spannendste terugkeer van allemaal: als robotjager Rick Deckard in Blade Runner 2049, het vervolg op het duistere en invloedrijke sciencefictionmeesterwerk Blade Runner uit 1982. 

@backlink(208005)

Ford schuift naar het puntje van zijn stoel, acteert een dreigende houding, kijkt met de priemende blik van een scherpschutter en zegt: ‘You bet your ass it is.’ Oorverdovend gejoel in de zaal. Met Indiana Jones en Han Solo lag die comeback voor de hand. Dat zijn lekkere heldenrollen in films die gemaakt zijn om tot franchises uit te bouwen. Maar Deckard in Blade Runner? Dat is in de eerste plaats een wat sombere en cynische kerel in een film die de verbeelding van een naargeestige toekomst zo’n beetje uitvond en tegelijk in één klap perfectioneerde.

Blade Runner speelt in het Los Angeles van 2019: vliegende auto’s, tetterende reclamezeppelins, vlammende fabriekspijpen, allesverzengende neonlichtbakken en overbevolkte en rokerige straten typeren het stadsbeeld. Deze toekomst is een soort dystopisch fetisjisme, een stijlvolle nachtmerrie waarin de zon nooit schijnt en het onophoudelijk regent. Het is smullen van het oog voor detail in de decors, van de film noir-sfeer, de weergaloos wegstervende synthesizers en droevige jazzintermezzo’s van Vangelis, het gevoel van eenzaamheid in de grote stad, de mengeling van Aziatische en Amerikaanse cultuur op straat. De machtige Tyrell Corporation fabriceert in deze wereld robots naar menselijk evenbeeld, bedoeld om de mens te dienen: als seksslavin in een nachtclub bijvoorbeeld, of als arbeider in een buitenaardse kolonie, waar de allerrijksten het aardse zooitje zijn ontvlucht. Het is Deckards taak een groepje ontsnapte robots (‘replicants’) onder aanvoering van een witharige Rutger Hauer uit te schakelen, al is hun ontsnapping uitstekend te begrijpen: ze ontdekten dat hun levensduur is beperkt tot slechts vier jaar en willen, heel gewoon, langer leven.

Het is misschien wel de rol van Fords leven, want lastig in een hokje te stoppen en nog altijd fris en actueel, maar de aanzet tot iets franchise-achtigs is het niet. Het zou logisch zijn om het vervolg op een film uit 1982 als langverwacht te omschrijven, maar er is eigenlijk weinig langverwachts aan Blade Runner 2049. Toch is dit vervolg, samen met de achtste Star Wars in december (zonder Solo), het filmevenement van het jaar. Dat is deels te danken aan het geweldige team dat het vervolg maakte: van Prisoners-regisseur Denis Villeneuve tot het voor 13 Oscars genomineerde cameragenie Roger Deakins (Fargo, The Shawshank Redemption, Bondfilm Skyfall), van Ryan Gosling en onze eigen Sylvia Hoeks tot Jared Leto en dus Harrison Ford. De trailers beloven visueel spektakel van de buitencategorie, dat ook. Maar het komt nog veel meer door het wonderlijke pad dat de originele film de tussenliggende 35 jaar bewandelde: van ambitieuze, chaotische productie tot financiële flop, van cultfilm in nachtbioscopen tot vroege vhs-hit. Een aantal keer opnieuw gemonteerd door regisseur Ridley Scott, die op de set nog net niet op de vuist ging met zijn producenten en financiers. En inmiddels vrijwel unaniem beschouwd als visionair meesterwerk – en oneindige bron van inspiratie voor videoclipmakers, modeontwerpers, muzikanten, architecten en filmregisseurs in alle uithoeken van de wereld. Rutger Hauer, die Blade Runner nog altijd beschouwt als een van de beste dingen die hij ooit heeft gedaan, moet in tegenstelling tot Harrison Ford overigens niets hebben van een terugkeer naar zijn oude rol. ‘Eigenlijk vind ik dat je moet afblijven van iets dat zo goed is gelukt’, zei hij vorig jaar tegen de Telegraaf. ‘Ik probeer het maar als een soort compliment te beschouwen.’

Lees in de Playboy van deze maand hoe Blade Runner vanuit totale chaos bijna een flop werd en uiteindelijk eindigde als een visionaire culthit of lees de rest van het artikel op Blendle.